Hipospadias nedir? Halk arasında “Peygamber Sünneti” veya “Yarım Sünnetlilik” olarak tanımlanan bu durum aslında idrar borusu (üretra) ve penisin bir doğumsal anomalisidir. Bu çocuklarda penis içindeki idrar borusu doğuştan kısa olup idrar borusunun ucu penis ön yüzünde altta bir yere açılmaktadır. Yani, penisinin ön kısmında idrarı dışarı atan delik normalde olması gerektiği gibi penisin ucuna değil, alt kısmında bir yere açılmaktadır.
Ne tür bozukluklara neden olur?
İdrar deliği ne kadar aşağıda olursa, penisteki bozukluklar da o derecede ağır olur. Hipospadiaslı çocuklarda başlıca 3 problem ortaya çıkabilir:
Cinsel organın (penisin) görünümü de normal değildir.
Çocuğun idrarını yaptığı delik penisin ucunda değildir.
Sünnet derisi tam olarak gelişmemiştir. Normalde penisi çepeçevre sarması gereken sünnet derisi penisin özellikle ön kısmında yoktur. Sadece penisin arka sırt kısmında ve yanlarda vardır ve bir şapka gibi durmaktadır. Bu nedenle yarım sünnetli gibi bir durum vardır.
Genellikle, penis sertleştiğinde daha belirgin hale gelen bir eğrilik de eşlik eder.
Hipospadias sıklığı nedir?
Yaklaşık olarak, her 300-350 erkek çocuktan birinde görülür.
Hipospadias tedavi edilmesi gereken bir bozukluk mudur? Ameliyat şart mıdır?
Hipospadiaslı çocukların penislerinde görülen problemler çocuğun ayakta çişini yapmasını ve daha ileriki yaşlarda cinsel ilişki kurmasını engelleyebilir. Bu çocuklar ayakta dururken idrarlarını, normaldeki gibi ileriye doğru ve düz bir biçimde yapamazlar. Öne ve genellikle ayaklarına doğru işerler. Bu nedenle de tuvaletlerini çoğu kez kız çocuklar gibi oturarak yapmak zorunda kalırlar. Çocukluk çağında ameliyat olmayan hastalarda penisteki eğrilik nedeni ile cinsel girişim sırasında sorun çıkabilir. Sperm akması gereken yere akamayabilir. En önemlisi, penisteki normalden farklı olan bu durum erkek çocuğun psikolojik gelişimi açısından önemli sorunlara yol açabilir. Tüm bu nedenlerden dolayı hipospadias mutlaka cerrahi olarak düzeltilmesi gereken bir hastalıktır.
Özetle, ideal bir işeme işlevi, düzgün bir cinsel yaşam, tam bir doğurganlık şansı ve estetik duran kozmetik bir penisin erkek çocuğunda yaratacağı özgüven ve normal bir psikoseksüel hayat açısından bu tür çocuklara düzeltici ve şekillendirici ameliyatlar yapılmalıdır.
Ne zaman ameliyat yapılmalı?
Bu hastalığın tedavisi artık 6 aylıktan itibaren başarı ile yapılmaktadır. Hipospadias tedavisi için en uygun düşünülen yaş aralığı 6 -12 aydır. Böylece, çocuklar cinsel organını normal görünümü ile tanımaktadır. Cinsel organlarla ilgili ameliyatların fallik dönemin (cinselliğin öğrenilmeye başlandığı dönem) başlangıcı olarak kabul edilen 2 yaşın öncesinde yapılması çocukların ilerideki yaşamlarında olabilecek psikoseksüel sorunları azaltmaktadır.
Kimler bu ameliyatları yapmalı?
Çocukların genital bölgesi hem ömür boyu sürecek işlevler hem de ileride ciddi psikoseksüel sorun yaşamamaları açısından çok önemli organlardır. Bu bölgeye yapılacak herhangi bir yanlış ameliyat çocuğun ilerideki tüm hayatını kabusa çevirebilir. İlk yapılan ameliyatta, doğuştan eksik olarak gelişen mevcut sünnet derisi idrar borusu yapımında yama olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle, ilk ameliyat başarısız olursa, bu komplikasyonu düzeltmek teknik olarak çok daha zor, riskli ve hem işlemsel, hem kozmetik hem de psikoseksüel açıdan kişiyi tatmin edecek şekilde getirmek mümkün olamayabilir. Tüm bu muhtemel ciddi sorunlardan dolayı ameliyatı yapacak hekimin mesleki eğitim düzeyi ve deneyimi hayati derecede önemlidir. Çocukların böbrek, idrar yolları ve genital organ cerrahisi konusunda gerekli özgün eğitimi almış, günlük hekimlik pratiğinin tüm zamanını yani haftanın 7 günü 24 saat sadece çocukların ve yalnızca idrar yollarını ameliyat eden deneyimli uzmanlar tarafından hipospadias tedavisi yapılmalıdır.
Doğumdan sonra ameliyata kadar neler yapılmalı?
Sünnet derisinin önemi var mı?
Hipospadiaslı çocuklar, tedavi edilmeden önce kesinlikle sünnet ettirilmemelidir. Çünkü ameliyat sırasında sünnet derisi bu bozukluğun düzeltilmesinde bir yama olarak kullanılarak kısa kalan idrar kanalı uzatılır ve penisin ucuna getirilir. Bu çocukların bilinçsizce sünnet edilmesi tedaviyi zorlaştırır. Çok önemli olan bu derinin sünnet ile kaybedilmesi başarılı bir tedavi şansını belirgin azaltır.
Ameliyat öncesi
Ameliyat öncesinde gerekli kan tetkikleri ve anestezi muayenesi yapılması dışında normalde başka radyolojik tetkiklere gerek yoktur. Ancak, hipospadias ile beraber inmemiş testis varsa yani çocuğun testisleri yumurta torbası içinde değilse bu iki durumun birlikteliğinde cinsiyet gelişim bozukluğu (interseks) olabilir. Bu nedenle inmemiş testis ve hipospadias birlikteliğinde çocuğa mutlaka genetik araştırma ile kromozom analizi yapılmalıdır. Böylece, çocuğun gerçek cinsiyeti tespit edildikten sonra düzeltici ameliyatlar yapılmalıdır. Yoksa, geri dönüşümü olmayan ciddi hatalar yapılmış olur.
Ameliyatın amacı nedir? Nasıl yapılır?
Cerrahi tedavide temel amaç, çocuğun penisini düzleştirip idrarını ve spermleri penisin ucundan karşıya atmayı sağlayarak çocuğun ilerideki doğurganlık ve cinsel yaşam şansını normalleştirmektir. Kısaca amaç, normal bir penis görüntü ve işlevinin sağlanmasıdır.
Normal bir cinsel yaşam için penisteki eğriliği düzelterek penisi düzleştirilmek
İdrar yapılan deliği penisin tepe kısmında olması gereken yerde yeniden oluşturmak
Aynı ameliyat sırasında fazla kalan sünnet derisi varsa bunu keserek sünnet işlemini de gerçekleştirmektir.
Deneyimli bir uzman tarafından yapıldığında, tüm bu amaçlar genellikle tek bir ameliyat ile gerçekleştirilmektedir.
Ameliyat sonrası süreç zor mudur?
Ameliyatın sonunda hastanın penisine kapalı bir özellikli pansuman uygulanır ve çocuğun idrarını dışarı atmak için yeni yapılan idrar kanalı (üretra) içine küçük bir plastik tüp (sonda) yerleştirilir. Çocuklar ameliyattan sonra bu sondadan idrarını yapar. Bu sonda yeni oluşturulan idrar kanalının güvenliği için gereklidir.
Aksine bir durum söz konusu değilse, çocuklar ameliyattan 2-3 saat kadar sonra ağızdan beslenmeye başlanır. Ameliyat sırasında yapılan ağrı kesici ilaçlar nedeniyle çocuklar ameliyat sonrası erken dönemde ciddi bir ağrı duymazlar. Sorun olmazsa 1-2 saat sonra yani aynı gün taburcu olur.
Ameliyat sonrası dönemde evde dikkat edilmesi gereken durumlar:
Enfeksiyon riski olduğundan sonda çıkarılana kadar antibiyotik kullanılmalıdır.
İhtiyaç duyulursa çocuğa ağrı kesici verilebilir. Ancak, yaradan kanamaya neden olabileceği için bu çocuklara aspirin verilmemelidir.
Ameliyattan sonra eve giden çocuk sıvı almaya teşvik edilmelidir.
Bez değiştirirken pansumanın kirlenmemesine özen gösterilmelidir. Pansumana dışkı bulaşırsa ıslak bir bezle dikkatlice temizlenmelidir.
Evde istirahate gerek yoktur. Ancak iki hafta kadar ağır hareketlerden kaçınmalıdır.
Çocuğun yarası iyileşene kadar bisiklete veya diğer oyuncaklara binmemelidir.
Pansuman çıkartılana kadar çocuğa banyo yaptırılmamalıdır.
Ameliyattan 4 gün sonra çocuğun penisindeki pansumanı açılır ve 1 hafta sonra ise sondası çıkartılır. Kendinden eriyen dikişler kullanıldığından dikişleri aldırmaya gerek yoktur.
Hangi durumlarda doktora başvurulmalıdır?
Yara yeri belirgin morarıp aşırı şişerse
Yaradan herhangi bir akıntı veya kanama olursa
Sondadan idrar akışı durursa veya sonda yerinden çıkarsa
Pansumanı açılırsa veya dışkı ile kirlenirse
Ameliyatın başarı şansı ne kadardır?
Son yıllarda, deneyimli uzmanlar sayesinde çocukların çok büyük bir kısmında ikinci bir ameliyata gerek kalmaksızın bu sorun tek bir ameliyat ile çözümlenmektedir. Deneyimli bir uzman tarafından yapıldığında tek ameliyat ile tamamen düzelme şansı hafif ve orta şiddetteki hipospadiaslarda %90-95, ağır hipospadiaslarda ise başarı şansı %80 civarındadır. İdrar deliğinin penisin çok aşağısından, skrotun denilen yumurta torbası içinden çıkan bazı çok ağır hipospadiaslı çocuklarda sünnet yaması yeterli gelmediğinde baştan itibaren 2 seanslı ameliyat planlaması yapmak gerekir. Genital bölgeye yapılan bir ameliyat başarısız olduğunda en erken 6 ay sonra tekrar ameliyat yapılabildiğinden uzun süren tüm bu süreçler boyunca çocuk sürekli korku ve gelecek kaygısı ile yaşamaktadır.
Hipospadias ameliyatının riskleri nelerdir?
Ameliyat sırasında penisin kanlanmasını ve sinirsel uyarılarını sağlayan damarların zedelenmesi, penise yanlış ve kaba cerrahi işlemlerle penisi yaralama sonucu ameliyat sonrası erken dönemde peniste kısmi veya tam beslenme bozukluğuna bağlı penis kangreni dahi nadir de olsa gelişebilmektedir. Böyle bir durum çocuğun gelecekteki tüm yaşantısını kabusa çevirecektir. Empati yapmak gerekirse hiçbir anne-baba çocuğunda böyle bir sorun yaşamak istemez.
Ameliyattan birkaç hafta sonra ise yanlış cerrahi sonrası yeni oluşturulan idrar borusunun daralması, eski idrar deliğinin açılıp işeme esnasında iki ayrı delikten idrar gelmesi ve yeni oluşturulan idrar borusunda yara açılması gibi komplikasyonlar gelişebilir. Böyle bir durumda 6-7 ay sonra tekrar bir penis cerrahisi ile bu problemleri düzeltmek gerekecektir.
Hipospadias benzeri diğer bir anomali Epispadias olup, idrar kanalının yine kısa gelişerek penis üst yüzünde bir yere açılması ve penisin yukarıya doğru eğrilip kıvrılmasıdır. Bunun tedavisi hipospadiasa benzer, ancak çok daha zordur.
Sonuç olarak, ciddi üriner ve cinsel problemlere neden olan hipospadias tedavisi konusunda doktorun olası riskleri en aza indirecek şekilde eğitilmiş deneyimli bir cerrah olması çok önemlidir. Hipospadias ameliyatı, bu alanda uzmanlaşmış bir cerrah tarafından yapılmış ise çocuk hem üriner hem de cinsel işlev açısından tamamen normale döner.
DOĞUŞTAN SÜNNETLİ ÇOCUKLARDA AMELİYAT ÖNCESİ SÜNNET RİSKLİ
Halk arasında “Peygamber Sünneti” veya “Yarım Sünnetlilik” olarak tanımlanan sorun, idrar borusu ve penisin doğumsal anomalisidir. Bu çocuklarda penis içindeki idrar borusu doğuştan kısa olduğundan, idrar borusunun ucu penis ön yüzünde altta bir yere açılmaktadır. Yani, idrarı dışarı atan delik normalde olması gerektiği gibi penisin ucuna değil, alt kısmında bir yere açılmaktadır.
Sorunun çözülmesi için çocuğun 6-12 ay arasında ameliyat edilmesi, hem okul döneminde hem de gelecekte cinsel hayatlarında sorun yaşamamaları açısından çok önemlidir.
Memorial Diyarbakır Hastanesi Çocuk Cerrahisi ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı Prof. Dr. Abdurrahman Önen, peygamber sünnetinin tedavisi hakkında bilgi verdi.
Cinsel yaşam ve psikoloji olumsuz etkilenir Okul çağına kadar tedavi edilmemiş hipospadias olguları, çocuğun cinsel organındaki şekil bozukluğunu fark etmesine ve bunu arkadaşları ile kıyasladığı için de psikolojik sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. Çocuğun gelecekteki cinsel yaşamında, penisindeki eğrilik nedeniyle ciddi sorunlar oluşabilir. Sperm gereken bölgeye akmadığından çocuk sahibi olmayı engelleyebilir. Penisteki normalden farklı olan bu durum erkek çocuğun psikolojik gelişimi açısından önemli sorunlara yol açabilir. Bu nedenle; idrarı ideal olarak yapma, sağlıklı cinsel yaşam, tam bir doğurganlık şansı ve estetik duran kozmetik bir penisin erkek çocuğunda yaratacağı özgüven ve normal bir psikoseksüel hayat açısından bu tür çocuklara düzeltici ve şekillendirici ameliyatlar yapılmalıdır.
Doğuştan sünnetli çocuklar tuvalet sorunu yaşar Hipospadias sorunu, yaklaşık 300-350 erkek çocuktan birinde görülür. Doğuştan sünnetli olan çocuklarda; cinsel organ normal görünümlü değildir, sünnet derisi tam olarak gelişmemiştir, idrarını yaptığı delik penisin ucunda değildir ve genellikle penis sertleştiğinde belirgin hale gelen bir eğrilik vardır. Doğuştan sünnetli olan çocuklar tuvaletini ayakta yapamaz ve bu sorun ileri yaşlarda cinsel
ilişki kurmalarını engelleyebilir. Çünkü idrar, normaldeki gibi ileriye doğru ve düz bir biçimde değil, öne ve arkaya olur. Bu nedenle tuvaletlerini kız çocuklar gibi oturarak yaparlar.
Ameliyat 1 yaşına kadar yapılmalı Hipospadias’ın tedavisi artık 6 aylıktan itibaren başarı ile yapılmaktadır. Hipospadias tedavisi için en uygun düşünülen yaş aralığı, 6 -12 aydır. Böylece, çocuklar cinsel organını normal görünümü ile tanımaktadır. Cinsel organlarla ilgili ameliyatların cinselliğin öğrenilmeye başlandığı dönemin başlangıcı olarak kabul edilen 2 yaşın öncesinde yapılması, çocukların gelecek yaşamlarında oluşabilecek psikoseksüel sorunları azaltmaktadır. Okul çağına kadar çocuğun bu ciddi problemi ameliyat ile düzeltilmez ise arkadaşları arasında ciddi benlik kuşkuları artar. Bu çocukların bir kısmı okulda iletişimden kopup izole bir hayat yaşamakta ve okul başarıları düşebilmektedir. Bunların önemli bir kısmında özgüvende azalma, içe kapanma, utanç duygusu, aşağılık kompleksi, depresyon ve davranış bozuklukları görülmektedir. Çocuk, anormal görünümlü penis nedeniyle sürekli kaygı duyabilmektedir.
Ameliyatı yapacak doktorun deneyimi önemli Hipospadias ameliyatları, mesleki eğitim düzeyi yüksek ve bu konuda deneyimi bulunan doktorlar tarafından yapılmalıdır. Ameliyatı yapacak olan doktor, çocukların böbrek, idrar yolları ve genital organ cerrahisi konusunda gerekli eğitimi almış, yalnızca çocukların idrar yolları cerrahisi ile ilgilenen deneyimli uzman olmalıdır. Çünkü ameliyatın başarısız olma durumu, çocuğun gelecekteki tüm yaşamını olumsuz etkileyecektir. Ameliyat öncesinde gerekli kan tetkikleri ve anestezi muayenesi yapılması dışında normalde başka radyolojik tetkiklere gerek yoktur. Ancak, hipospadias ile birlikte inmemiş testis sorunu da varsa yani çocuğun testisleri yumurta torbası içinde değilse; bu iki durumun birlikteliğinde cinsiyet gelişim bozukluğu (interseks) olabilir. Bu nedenle inmemiş testis ve hipospadias varlığında çocuğa mutlaka genetik araştırma ile kromozom analizi yapılmalıdır. Böylece, çocuğun gerçek cinsiyeti tespit edildikten sonra düzeltici ameliyatlar yapılmalıdır. Deneyimli bir uzman tek bir ameliyatla sorunu çözmektedir. Ciddi üriner ve cinsel problemlere neden olan hipospadias tedavisi konusunda doktorun olası riskleri en aza indirecek şekilde eğitilmiş deneyimli bir cerrah olması çok önemlidir. Hipospadias ameliyatı, bu alanda uzmanlaşmış bir cerrah tarafından yapılmışsa çocuk hem üriner hem de cinsel işlev açısından tamamen normale döner.
Ameliyat öncesi sünnet yapılmamalı Hipospadiaslı çocuklar, tedavi edilmeden önce kesinlikle sünnet ettirilmemelidir. Çünkü ameliyat sırasında sünnet derisi bu bozukluğun düzeltilmesinde bir yama olarak kullanılarak kısa kalan idrar kanalı uzatılır ve penisin ucuna getirilir. Bilinçsizce sünnet, çocuğun tedavi şansını azaltır. Çok önemli olan bu derinin sünnet ile kaybedilmesi başarılı bir tedavi şansını belirgin azaltır.
Ameliyat sonrası dönemde dikkat edilmesi gerekenler:
Enfeksiyon riski olduğundan sonda çıkarılana kadar antibiyotik kullanılmalıdır.
İhtiyaç duyulursa çocuğa ağrı kesici verilebilir. Ancak kanama riski nedeniyle aspirin kullanılmamalıdır.
Ameliyat sonrası çocuk bol sıvı almaya teşvik edilmelidir.
Bez değiştirirken pansumanın kirlenmemesine özen gösterilmelidir. Pansumana dışkı bulaşırsa ıslak bir bezle dikkatlice temizlenmelidir.
Evde istirahate gerek yoktur. Ancak iki hafta sürecince ağır hareketlerden kaçınmalıdır.
Çocuğun yarası iyileşene kadar bisiklete veya diğer oyuncaklara binmesine izin verilmemelidir.
Pansuman çıkarılana kadar çocuğun banyo yapmasına izin verilmemelidir.
Ameliyattan 4 gün sonra çocuğun penisindeki pansuman açılır ve 1 hafta sonra sondası çıkarılır. Kendinden eriyen dikişler kullanıldığından dikişleri aldırmaya gerek yoktur.
Yara yeri belirgin morarıp şişerse, yarada herhangi bir akıntı ya da kanama olursa, sonradan idrar akışı durur veya sonda yerinden çıkarsa, pansuman açılır veya dışkı ile kirlenirse vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.